Tư vấn ngay:
Bài viết này giúp bạn hiểu rõ về hộ kinh doanh – từ khái niệm, sự khác biệt với cá nhân kinh doanh, đến việc đăng ký, mã số thuế và nghĩa vụ thuế – cập nhật các văn bản mới như Nghị định 168/2025/NĐ-CP. Nếu bạn đang hoặc dự định đăng ký hộ kinh doanh, hãy tham khảo bài viết để chuẩn bị hồ sơ đúng và tránh sai sót pháp lý.
1. Hộ kinh doanh là gì?
Hộ kinh doanh là hình thức doanh nghiệp nhỏ, do một cá nhân hoặc một nhóm thành viên trong hộ gia đình đứng ra đăng ký và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản cá nhân cho hoạt động kinh doanh của mình.
Theo Nghị định 168/2025/NĐ-CP, “hộ kinh doanh không có tư cách pháp nhân và không được mở chi nhánh hay văn phòng đại diện.”
Nếu hộ gia đình nhiều người cùng đăng ký, thì cần “ủy quyền cho một người làm đại diện và người này sẽ được ghi là chủ hộ kinh doanh.”
Đặc điểm chính của hộ kinh doanh bao gồm:
- Không có tư cách pháp nhân như doanh nghiệp.
- Mỗi cá nhân hoặc hộ gia đình chỉ được phép thành lập một hộ kinh doanh trên toàn quốc.
- Không được mở chi nhánh hoặc văn phòng đại diện.
- Có thể kinh doanh nhiều địa điểm nhưng phải đăng ký một trụ sở chính và thông báo với cơ quan thuế tại các địa điểm khác.
- Chủ hộ kinh doanh chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản cá nhân.
2. Cá nhân kinh doanh khác gì hộ kinh doanh?
Cá nhân kinh doanh thường là người kinh doanh độc lập, không phải là thành viên trong hộ gia đình cùng đứng tên. Còn hộ kinh doanh có thể do một hoặc nhiều thành viên trong hộ gia đình cùng đăng ký và vận hành.
Tuy nhiên, pháp luật hiện hành quy định rằng cả hai hình thức này đều được gọi chung là hộ kinh doanh, và phải tuân thủ các quy định quản lý, thuế như nhau.
3. Hộ kinh doanh có mã số thuế không?
Theo quy định hiện hành, hộ kinh doanh được cấp mã số thuế ngay khi đăng ký kinh doanh. Mã số này do hệ thống đăng ký thuế tạo và truyền sang hệ thống đăng ký hộ kinh doanh, rồi ghi trên Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh.
Từ ngày 01/7/2025, theo Thông tư 86/2024/TT‑BTC và Nghị định 168/2025/NĐ-CP, mã số thuế của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh sẽ được thay thế bằng số định danh cá nhân.
Tùy theo tình huống của chủ hộ kinh doanh, cách xử lý như sau:
- Chưa có mã số thuế cá nhân: Đăng ký thuế lần đầu tại Chi cục Thuế nơi cư trú hoặc qua Cổng Dịch vụ công quốc gia.
- Đã có mã số thuế cá nhân và thông tin trùng với CSDL quốc gia về dân cư: Hệ thống sẽ tự động hợp nhất sang số định danh cá nhân, không cần đăng ký lại.
- Được cấp nhiều hơn 1 mã số thuế: Chủ hộ phải cung cấp thông tin định danh cá nhân cho các mã đã cấp để hợp nhất dữ liệu vào một mã duy nhất.
=> Mã số thuế hộ kinh doanh là số định danh cá nhân của chủ hộ kinh doanh.
4. Ai được thành lập hộ kinh doanh?
Theo Nghị định 168/2025/NĐ-CP:
-
Cá nhân là công dân Việt Nam có năng lực hành vi dân sự đầy đủ theo Bộ luật Dân sự được quyền thành lập hộ kinh doanh.
-
Hộ gia đình gồm các thành viên là công dân Việt Nam, trong đó một người được ủy quyền làm đại diện khi đăng ký hộ kinh doanh.
Lưu ý trường hợp không phải đăng ký hộ kinh doanh:
Hộ gia đình sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, làm muối hoặc hoạt động nhỏ lẻ như bán rong, buôn chuyến, dịch vụ thu nhập thấp thì không cần đăng ký hộ kinh doanh, trừ khi hoạt động ngành có điều kiện.
5. Đăng ký hộ kinh doanh như thế nào?
Theo Nghị định 168/2025/NĐ-CP, từ ngày 01/7/2025 hộ kinh doanh thực hiện đăng ký tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi đặt trụ sở kinh doanh – thay vì trước đây là cấp huyện.
Quy trình đăng ký gồm 3 bước chính:
Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ
- Giấy đề nghị đăng ký hộ kinh doanh (theo mẫu quy định)
- Bản sao CCCD của cá nhân hoặc thành viên hộ gia đình
- Văn bản ủy quyền có công chứng/chứng thực nếu hộ gia đình cử người đại diện
Bước 2: Nộp hồ sơ đăng ký
- Trực tiếp tại Bộ phận “một cửa” của UBND cấp xã nơi đặt trụ sở kinh doanh
- Hoặc nộp online tại Cổng Dịch vụ công quốc gia bằng chữ ký số
Bước 3: Nhận kết quả
- Trong vòng 03 ngày làm việc, nếu hồ sơ hợp lệ, UBND cấp xã sẽ cấp Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh và gửi thông tin sang cơ quan thuế.
- Nếu hồ sơ chưa hoàn chỉnh, cơ quan tiếp nhận sẽ thông báo để người đăng ký bổ sung.
6. Hộ kinh doanh nộp thuế như thế nào?
Hộ kinh doanh có thể phải nộp các loại thuế như: Thuế giá trị gia tăng (GTGT), Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) và Lệ phí môn bài.
Từ 01/07/2025, chính sách thuế đối với hộ kinh doanh có nhiều thay đổi quan trọng, đặc biệt bỏ phương pháp thuế khoán với hộ kinh doanh có doanh thu lớn hơn 01 tỷ VNĐ/năm.
- Doanh thu > 01 tỷ VNĐ/năm và hoạt động trong các lĩnh vực như ăn uống, bán lẻ, khách sạn… → Nộp thuế theo phương pháp kê khai, sử dụng hóa đơn điện tử.
- Doanh thu < 01 tỷ VNĐ/năm → Nộp thuế theo phương pháp thuế khoán (cho đến thời điểm chuyển đổi).
- Doanh thu < 100 triệu VNĐ/năm (): Miễn thuế GTGT và TNCN.
() Từ 01/01/2026, miễn thuế GTGT cho hộ kinh doanh có doanh thu < 200 triệu VNĐ theo Điều 17 Luật Thuế giá trị gia tăng 2024.
Cách nộp thuế: - Nộp trực tiếp tại Kho bạc Nhà nước, qua ngân hàng hoặc Cổng Dịch vụ công quốc gia.
- Ủy quyền cho tổ chức/cá nhân cung cấp dịch vụ kế toán, thuế thực hiện kê khai và nộp thay.
7. Hộ kinh doanh đóng BHXH như thế nào?
Từ ngày 01/7/2025, theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024, chủ hộ kinh doanh đã đăng ký kinh doanh chính thức thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Mức đóng BHXH bắt buộc:
- Tỷ lệ đóng: 25% mức tiền lương làm căn cứ đóng, trong đó 22% vào quỹ hưu trí và tử tuất, 3% vào quỹ ốm đau và thai sản.
- Tiền lương làm căn cứ đóng do chủ hộ lựa chọn nhưng: không thấp hơn mức tham chiếu và không vượt quá 20 lần mức tham chiếu. Mức tham chiếu hiện tại là 2.340.000 VNĐ/tháng.
Mức đóng tối thiểu hàng tháng: 25% × 2.340.000 VNĐ = 585.000 VNĐ.
Chủ hộ có thể chọn đóng theo tháng, quý hoặc 6 tháng/lần. Đóng BHXH đúng thời hạn giúp đảm bảo quyền lợi như lương hưu, chế độ tử tuất, ốm đau, thai sản.
Kết luận
Việc hiểu rõ hộ kinh doanh là gì cùng các nghĩa vụ liên quan khi khởi sự kinh doanh là rất quan trọng. Nếu bạn đang hoặc dự định thành lập hộ kinh doanh, nên chuẩn bị hồ sơ chính xác, tuân thủ đúng các quy định như đã phân tích.
Lưu ý: Thông tin trong bài viết mang tính tham khảo. Tùy theo thời điểm và địa phương, các quy định có thể thay đổi. Bạn nên tham vấn chuyên gia pháp lý để được hỗ trợ cụ thể.
Bạn có bất kỳ thắc mắc nào về pháp luật? Hãy inbox trực tiếp cho fanpage Luật New Key Nha Trang hoặc Luật Sư Nhật Hằng Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn!
Xem thêm các tin tức khác tại: Trang Tin Tức – Công ty Luật TNHH New Key
